نشانه های «حُسن ظاهر» در مرجع تقلید به معنای رعایت شئونی است که از نظر شرعی و اجتماعی، نشان دهنده ی تقوا، وقار و اخلاق نیکوی اوست. این مفهوم به ظاهر فیزیکی صِرف محدود نمیشود، بلکه شامل رفتار، پوشش، و شیوهی تعامل او با مردم است که متناسب با جایگاه رهبری دینی باشد. در منابع فقهی، اصولی و روایی، نشانه های حُسن ظاهر به شرح زیر تبیین شده است :

**1. پوشش و آراستگی متوازن** 

- **دلیل فقهی**: 

 مرجع تقلید باید پوششی مطابق با شریعت داشته باشد. پوشش ساده و دور از تجملات، نشانه ی زهد و دوری از دنیاپرستی است. 

 - در قرآن آمده: 

    ?یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ? (اعراف: 31)؛ این آیه بر لزوم پوشش مناسب در مواجهه با عبادت و اجتماع تأکید دارد. 

 - در فقه شیعه، تجملگراییِ حرام (مانند پوشیدن لباس شهرت یا استفاده از طلا برای مردان) ممنوع است و مرجع باید از این امور پرهیز کند.

- **دلیل روایی**: 

 امام صادق(ع) فرمودند: 

 **«إِنَّ اللَّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ»** (بحارالأنوار، ج73، ص338)؛ 

 این حدیث نشان میدهد آراستگی ظاهری، در حد متعارف و بدون افراط، پسندیده است. همچنین امامان معصوم(ع) همواره پاکیزه و آراسته ظاهر میشدند. 

**2. وقار و متانت در رفتار** 

- **دلیل اصولی**: 

 از قواعد اصولی مانند **«حِفظ هَیبَةِ المُجتَهِد»** (حفظ وقار مجتهد) استفاده میشود که بر ضرورت حفظ شأن و احترام مرجع تقلید در جامعه تأکید دارد. رفتار متکبرانه یا سبک سرانه، اعتماد مردم را سلب میکند. 

- **دلیل روایی**: 

 امام علی(ع) میفرمایند: 

 **«مَنْ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ فَلَا تَأْمَنْ شَرَّهُ»** (نهج البلاغه، حکمت 424)؛ 

 کسی که برای خود حرمتی قائل نباشد، شر او را نمیتوانی ندیده بگیری. مرجع تقلید باید با متانت و احترام، حرمت مقام اجتهاد را حفظ کند.

**3. پرهیز از رفتارهای ناشایست اجتماعی** 

- **دلیل فقهی**: 

 مرجع تقلید باید از هر عملی که موجب **هُتک حرمت** او میشود (مانند حضور در مکانهای نامناسب یا شرکت در مجالس لهو) پرهیز کند. این مسئله در کتاب «عروة الوثقی» (سید محمدکاظم یزدی) تحت عنوان «وجوب اجتناب از مُنکَرات» مطرح شده است. 

- **دلیل روایی**: 

 پیامبر(ص) فرمودند: 

 **«مَنْ أَصْبَحَ وَلَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ»** (وسائل الشیعة، ج12، ص11)؛ 

 مرجع تقلید به عنوان مسئول امور مسلمین، باید در رفتارش دغدغه ی هدایت جامعه را نشان دهد.

**4. رعایت آداب معاشرت** 

- **دلیل اصولی**: 

 قاعدهی **«لُزوم رعایت عرف عقلایی»** (ضرورت پیروی از عرف منطقی) ایجاب میکند مرجع تقلید در برخورد با مردم، از آداب پذیرفته شده ی اجتماعی (مانند گشاده رویی و فروتنی) پیروی کند. 

- **دلیل روایی**: 

 امام رضا(ع) فرمودند: 

 **«مُجالَسَةُ أَهلِ الدِّینِ شَرَفُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ»** (تحف العقول، ص444)؛ 

 مرجع تقلید باید چنان رفتار کند که مجالست با او مایه ی شرافت دنیوی و اخروی باشد.

**5. سلامت جسمانی و پرهیز از عوارض ناپسند** 

- **دلیل فقهی**: 

 اگر بیماری یا وضعیت جسمانی مرجع تقلید به گونه ای باشد که موجب تنفّر مردم شود (مانند بیماری مسری یا بی توجهی به نظافت)، ممکن است شرط «قُبح ذاتی» یا «تنفیر عُرفی» باعث سلب صلاحیت او گردد. 

- **دلیل روایی**: 

 پیامبر(ص) فرمودند: 

 **«النَّظَافَةُ مِنَ الْإِیمَانِ»** (کنز العمال، ج9، ص293)؛ 

 پاکیزگی جسمانی و ظاهری، بخشی از ایمان شمرده شده است.

**نتیجه گیری** 

حُسن ظاهر مرجع تقلید، ترکیبی از **پوشش شرعی، متانت رفتاری، رعایت آداب اجتماعی و سلامت جسمانی** است که در منابع فقهی، اصولی و روایی بر آن تأکید شده است. این نشانه ها نه تنها بیانگر تقوای درونی، بلکه عاملی برای جلب اعتماد عمومی و کارآمدی مرجعیت در هدایت جامعه است. 

- **منابع کلیدی**: 

 - قرآن کریم (اعراف: 31، نور: 30) 

 - نهج البلاغه 

 - وسائل الشیعة (حر عاملی) 

 - عروة الوثقی (سید محمدکاظم یزدی) 

 - کتب اخلاقی مانند «تحف العقول» و «بحارالأنوار».