بسمه تعالی

نقش استقلال در انقلاب اسلامی ایران                

نویسنده : رضا فردی پور 

استقلال به‌عنوان ستون فقرات انقلاب اسلامی ایران، نه‌تنها یک شعار بلکه هدف بنیادین، نیروی محرکه و دستاورد ماندگار این رویداد تاریخی بود. این مفهوم در تقابل با وابستگی عمیق دوران پهلوی شکل گرفت و ساختار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران پساانقلابی را بازتعریف کرد. در دوره پهلوی، ایران تحت نفوذ شدید قدرت‌های خارجی (به‌ویژه آمریکا و بریتانیا) قرار داشت. حضور ده‌ها هزار مستشار نظامی آمریکا ، کنترل منابع نفتی توسط غرب و نفوذ در انتصاب مقامات (حتی نخست‌وزیر) نمونه‌های بارز این وابستگی بود. به‌گونه‌ای که ملکه پهلوی در خاطراتش نقل می‌کند: "مسئولان ارشد، همه‌شان با آمریکایی‌ها ارتباط دارند و قبل از کسب اجازه از شاه، اطلاعات را به آمریکا منتقل می‌کنند . مدرنیزاسیون تحمیلی رژیم شاه (مانند انقلاب سفید) با هویت اسلامی-ایرانی جامعه در تضاد بود و احساس تحقیر ملی را تشدید می‌کرد . امام خمینی: استقلال را دارای دو بُعد سلبی (قطع وابستگی به شرق و غرب) و ایجابی (خودکفایی در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و فکری )می‌دانستند. ایشان تأکید داشتند: "همه چیزمان باید مستقل بشود. استقلال با وابستگی جمع نمیشود . شعار سه‌گانه "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی"ترتیب معناداری داشت: استقلال به‌عنوان پیش‌شرط تحقق آزادی و نظام مردمی مطرح می‌شد .این شعار بازتاب خواست عمومی برای قطع دخالت بیگانگان و بازیابی حاکمیت ملی بود   اصل "نه شرقی، نه غربی" به‌عنوان اساس سیاست خارجی، تجلی عینی استقلال‌خواهی انقلاب بود . همان‌گونه که آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کرده‌اند: "اساس قضیه در این انقلاب، مسأله استقلال است. به دنبال استقلال، همه خیرات به کشور می‌رسد. امروز علیرغم تمام فشارها، استقلال به‌عنوان میراث انقلاب، کماکان ستون نگهدارنده هویت ملی و عامل مقاومت ایران در صحنه جهانی است .